Bir çözelti her zaman aynı hızda gerçekleşmez.
Çözünmeye etki eden bazı faktörler vardır.
Bu yazıda çözünme hızına etki eden faktörleri inceliyoruz.
1. Çözünmeye Sıcaklığın Etkisi.
Sıcaklık arttıkça çözünme hızı artar.
Sıcak suda şeker çözmek, soğuk suda çözmekten daha kolaydır.
Çamaşır yıkarken sıcak su kullanılmasının nedeni budur. Çamaşır deterjanı kirlerin çözünmesini sağlar. Sıcaklığın artması bu çözünmeyi artırır.
Bazı durumlarda sıcaklık çözünmeyi azaltır.
Örneğin gazozun içinde çözünen karbondioksit gazının çözünürlüğü sıcaklık attıkça azalır. Bu yüzden gazlı içeceklerde “soğuk içiniz” ibaresi bulunur.
2. Çözünmeye Tanecik Boyutunun Etkisi
Çözünen maddenin tanecikleri küçüldükçe çözünme hızı artar.
Örneğin lolipopu suda çözmeye çalışalım.
Lolipopu bütün olarak çözmeye çalışırsak kolay çözünmez. Eğer lolipopu bir çekiçle ezerek çözmeyi denersek kolayca çözündüğünü görürüz.
3. Çözünmeye Karıştırma Etkisi
Bir çözeltiyi karıştırmak;
Katı ve sıvılarda çözünmeyi hızlandırır.
Gazlarda çözünmeyi azaltır.
Örnek verirsek
Katı-sıvı karışımı olan şekerli suyu karıştırırsak şeker daha çabuk çözünür. Çayımızı veya toz içeceğimizi karıştırmamızın nedeni budur. (Çözünme hızlanmıştır)
Gaz – sıvı karışımı olan gazozu karıştırırsak gazozun içinde zaten çözünmüş olan karbondioksit gazının çözünürlüğü azalır ve gaz dışarı fışkırır. Gazlı içeceklerin çalkalanınca kabarmasının nedeni budur. (Çözünme azalmıştır.)
4. Basıncın Çözünmeye Etkisi
Basıncın artması gazların çözünürlüğünü artırır.
5. Maddenin Cinsinin Çözünme Hızına Etkisi
Çözücü ve çözünenin cinsi yani hangi maddeden oldukları çözünmeyle doğrudan alakalıdır. Bazı maddeler iyi bir çözücü olabilir. Bazı maddeler vardır ki hiç bir maddenin içinde çözünmeyebilir. Çayımıza taş atıp karıştırırsak bir çözünme gerçekleşmez.
UYARI:
Burada çözünme hızıyla çözünme miktarı(çözünürlük) karıştırılabilir.
Çözünme hızı zamanla alakalıdır.
Çözünürlük ise bir çözücüde çözünebilen maddenin miktarıyla alakalıdır.
Yukarıdaki örneklerde parçacık boyutu ve karıştırma çözünme hızını artırmasına rağmen çözünürlüğe etki etmez.
Sıcaklık ise hem çözünme hızına hem de çözünürlüğe etki eder.
