Görme olayı ışık yardımıyla gerçekleşir.
Görme olayını gerçekleştiren gözümüzün görme yeteneği sınırlıdır. Evrende bulunan ışık türlerinin çok az bir kısmını görebiliriz.
Görünür Işık Nedir?
Görünür ışık insan gözünün algılayabildiği ışık türüdür ve kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor ve bu renklerin çeşitli tonlarından oluşur.
Görünür ışık üçgen prizmadan geçirildiğinde renklere ayrılır.
Yukarıda üçgen prizmadan geçen beyaz ışığın renklere ayrışması gösteriliyor.
Beyaz ışık prizmadan geçerken en üstte kırmızı sonra sırasıyla turuncu, sarı, yeşil, mavi ve en altta mor renk bulunur.
Prizmanın renkleri ayrıştırmasına benzer olarak yağmur damlaları da prizma gibi ışığı kırarak renklere ayırır.
Bu yüzden yağmurla beraber güneş açarsa gökkuşağı oluşur. Gökkuşağındaki renklerin sıralaması prizmanın sıralamasıyla aynıdır.
Beyaz Işık
Beyaz ışık birçok rengin birleşmesinden oluşur. Aslında beyaz ışık bir renk sayılmamaktadır.
Prizmadan geçen beyaz ışık renklere ayrıldığına göre bu renkleri tekrar birleştirebilirsek yine beyaz ışığı elde edebileceğimizi düşünebiliriz.
Bunu kanıtlamak için bir deney yapılabilir.
Yukarıdaki videoda Newton Çarkı ya da renk çarkı denilen bir düzenek gösterilmektedir. Kırmızıdan mora kadar olan renkler dairesel kartonun üzerine çiziliyor. Sonrada bir çark yardımıyla hızla döndürülüyor. Dönme etkisiyle birbirine karışan renkler beyaz rengi oluşturuyor.
İnsan gözünün görebildiği ışığın dışında başka ışık türleri de vardır.
Örneğin röntgen filmi çektirirken kullanılan ışık gözle görünmez. Güneşten gelen zararlı ışınları da göremeyiz. Radyo yayınları da bir çeşit ışık aracılığıyla uzak yerlere taşınır.
UYARI – Görünür ışık, tüm ışık türleri içinde çok küçük bir bölüm oluşturur.
Renk Tayfı – Işık Tayfı
Görünür ışıktaki renklerin sıralanışıdır.
Beyaz ışık prizmadan geçtiğinde kırmızıdan mora renklere ayrılır. Buna da ışık tayfı ya da renk tayfı denir.
Yukarıda gösterilen ışık renk tayfındaki dalgalar ışığın rengiyle alakalıdır.
Işık aslında seste olduğu gibi dalgalar halinde yayılır. Işığın dalgalarının sıklaşması ya da seyrelmesi renginin değişmesi anlamına gelir.
Ana Renkler
Yukarıda da gördüğümüz gibi pek çok renk vardır. Bu renklerin tonlarını ve karıştırıldığında ortaya çıkan diğer renkleri de düşünürsek çok sayıda renk karşımıza çıkar.
Aslında diğer renkleri elde edilebilmen için üç renk bize yeter.
Bu renkler ana renkler denir.
Ana renkler KIRMIZI, YEŞİL ve MAVİ dir.
Ana renklerin kendisini veya açık-koyu tonlarını kullanarak diğer renkler (ara renk) elde edilebilir.
Ara Renkler (Yardımcı Renk)
İki ana renklerin birleşmesiyle oluşurlar. Bunlar;
KIRMIZI + YEŞİL = SARI
KIRMIZI + MAVİ = MOR
Diğer renk karışımları
SARI + ÇOK MAVİ = KOYU YEŞİL
SARI + ÇOK KIRMIZI = KOYU TURUNCU
KIRMIZI + ÇOK SARI = AÇIK TURUNCU
KIRMIZI + ÇOK MAVİ = LACİVERT
MAVİ + ÇOK SARI = AÇIK YEŞİL
MAVİ + ÇOK KIRMIZI = ERGUVAN
SARI + AZ MAVİ = AÇIK YEŞİL
SARI + AZ KIRMIZI = AÇIK TURUNCU
(Az ve çok kavramlar boyanın miktarını belirtmektedir)
NOT: Siyah bir renk değildir. Siyak renklerin olmaması, yani karanlık ortam anlamına gelmektedir.)