Okyanuslar, sıradağlar ve volkanlar uzun yıllar içinde oluşmuş yeryüzü şekilleridir.
Yeryüzü şekillerinin nasıl oluştuğuna geçmeden önce LEVHA adı verilen yapıların görevini öğrenmek gerekir.
Dünyamızın üst katmanı levha adı verilen parçalardan oluşmuştur. Bu levhaların hareketleri çeşitli yeryüzü şekillerinin oluşmasını sağlamaktadır.
1912 yılında Alfred Wegener 250 milyon yıl önce tüm kıtaların tek bir parça olduğunu bulmuştur. Kıtalar birbirinden ayrılarak bugünkü halini almıştır.
Bilim insanı Hary Hammond Hess yaptığı çalışmalarda sadece kıtaların hareket etmediğini, okyanus tabanlarının da hareket ettiğini buldu.
Levhaların Hareketini Ne Sağlıyor?
Dünya’nın merkezinde ateş küre (magma) bulunur. Magma, tıpkı kaynayan bir suyun kaptan taşmaya çalışması gibi yeryüzüne çıkmaya çalışır. Yukarı yönde kuvvet uygulayan magma levhaların hareket etmesini ve yer yüzü şekillerinin oluşmasını sağlar.
Yeryüzündeki Levhalar
Dünya’mızda yedi tane büyük levha vardır. Bunlar;
- Avrasya Levhası
- Arap Levhası
- Afrika Levhası
- Kuzey Amerika Levhası
- Pasifik Levhası
- Hindistan – Avustralya Levhası
- Antarktika Levhası
Levhalar kapladıkları alanın türüne göre çeşitli isimler alır.
Bir levha sadece kıtayı kaplıyorsa Kıtasal Levha,
Sadece okyanusu kapsıyorsa Okyanusal Levha,
Hem kara hem de kıtayı kapsıyorsa Okyanusal – Kıtasal Levha adını alır.
Büyük levhaların yanında çok sayıda küçük levha vardır.
Levha Hareketleri
1. Yakınlaşma Hareketi Yapan Levhalar
2. Uzaklaşma Hareketi Yapan Levhalar
3. Yanal Hareket Yapan Levhalar
Levha Hareketlerinin Oluşturduğu Yeryüzü Şekilleri
Yakınlaşan Levhaların Oluşturduğu Yeryüzü Şekilleri
- İki kıtasal levha yakınlaştığında: Kıvrımlı sıradağlar,
- Kıtasal ve okyanusal levhalar yakınlaştığında: Hendek ve volkanlar,
- İki okyanusal levha yakınlaştığında: Hendekler ve volkan dizileri oluşur.
Uzaklaşan Levhaların Oluşturduğu Yeryüzü Şekilleri
İki levha uzaklaşıyorsa okyanuslar ve bu okyanusların yanında volkanik sıradağlar oluşur.
Levhaların Yanal hareketi
Levhalar yanal hareket ediyorsa depremler oluşur. DEPREMLER >>>
——————————————————–
Ünitenin Diğer Konuları
- Depremin Şiddeti – Animasyon
- Mevsimlerin Oluşumu
- Deprem Nedir? – Animasyon
- Doğal Süreçler Soruları
- Hava Olaylarının Sebebi Nedir?
- Sıcaklık Farkından Kaynaklanan Hava Olayları
- Beaufort Rüzgar Ölçeği
- Volkanlar
- Deprem Oluşumu
- Evren ve Dünya’mız Nasıl Oluştu?