Depremler levhaların yanal hareketi sonucu oluşur. Yanal Hareket sırasında iki levha birbirine sürtünür. Sürtünme etkisiyle levhalar arasında kalan kayalar yerinden oynar ve bir enerji açığa çıkar. Bu enerji dalgalar halinde yayılarak depremleri oluşturur.
Depremler Nerede Olur?
Depremler genellikle levhaların birleştiği alanlarda olur.
Depremin Süresi
Depremler genellikle 1 dakikadan az bir sürede gerçekleşir. Bazı depremler ise 3 dakikaya kadar sürebilir.
Fay Hattı Nedir?
Deprem dalgaları yeryüzünde çatlaklar oluşturur. Çatlağın başladığı ve bittiği yerler arasındaki çizgiye fay hattı denir.
Depremin Merkez Üssü
Deprem dalgalarının yere en yakın olduğu yerdir. Deprem Yerin altında oluşur ama etkileri yeryüzüne ulaşır. Yeryüzünde depremin ilk ve en şiddetli hissedildiği noktadır.
Depremin Odak Noktası
Yerin altında depremin oluştuğu, başladığı noktadır.
Öncü Deprem
Gerçek depremden önce gerçekleşen küçük sarsıntılardır.
Artçı Deprem Nedir?
Ana depremden sonra gerçekleşen depremlerdir. Ana deprem kadar şiddetli değildir. Artçı depremlerin arasındaki zaman farkı değişkendir. Saat veya ay alabilir.
Depremin Büyüklüğü
Depremde açığa çıkan enerji miktarıdır. Sismograf isimli aletle ölçülür. Depremin süresini ve merkezini de ölçmekte kullanılır.
Depremin Şiddeti
Depremin ortaya çıkardığı hasardır. Arazi veya binaların yapısına göre şiddet değişebilir. Aynı büyüklükteki iki depremin şiddeti farklı olabilir.
örneğin 7 büyüklüğündeki bir deprem binaları depreme dayanıklı olmayan bir şehirde büyük şiddette gerçekleşir. Ama aynı deprem yapıları depreme dayanıklı başka bir şehirde daha az şiddete neden olur.
Depremin şiddeti I ile XII arasında derecelendirilir. (1-12 arasında). Şiddetin sayısal gösterimi sadece roma rakamlarıyla gösterilmektedir.
Deprem şiddetinin kesin bir ölçüm şekli yoktur. Sadece hasara bakarak yapılan bir değerlendirmedir.
Deprem Şiddeti Tablosu
- I şiddeti : Sadece aletlerle fark edilir. (Yılda sayılamayacak kadar çok gerçekleşir)
- II şiddeti: Lambalar sallanır. Bazı insanlar hisseder. (Yılda 300.000 kez olur)
- III şiddeti: Büyük bir kamyon geçiyormuş gibi hissedilir. (Yılda 49.000 kez)
- IV – V şiddeti: Çoğu insan far keder. Tabaklar kırılabilir. (Yılda 6.200 kez)
- VI şiddeti: Herkes hisseder. Bacalar devrilir. (Yılda 800 kez)
- VII – IX şiddeti: Panik oluşturur. Binalar çatlar (Yılda 120 kez)
- X – XI şiddeti: Büyük panik yaşanır. Zayıf binalar yıkılır. Yer çatlar ve heyelanlar olur. (Yılda 18 kez)
- XII şiddeti: Toplu yıkım gerçekleşir. ( 3-5 yılda bir gerçekleşir.)
Neden Deprem Olur?
Depremlerin çoğu levha hareketleri sonucu oluşur. Levhaların birbirine sürtündüğü alanlarda açığa çıkan enerji depremleri oluşturur.
Levha hareketlerinin yanında yanardağların ( volkan) neden olduğu depremler de vardır. Maden veya mağara göçükleri de deprem oluşturur.
Volkanik Depremler
Volkanların (yanardağ) neden olduğu depremlerdir. Bölgesel ve şiddeti azdır.
Çöküntü Depremler
Yer altındaki mağara ve maden ocaklarında meydana gelen göçüklerin neden olduğu depremlerdir. Bölgesel ve şiddeti azdır.
Ülkemizde gerçekleşen bazı depremlerin şiddet ve büyüklüğü
Tablodan da görüldüğü gibi şiddeti aynı olan depremlerin büyüklükleri farklı olmuştur.
Türkiye’de Bulunan Levhalar.
Türkiye’deki Deprem Bölgeleri
Deprem Bilimi
Depremle ilgilenen bilim salına Sismoloji denir.
Sismolog
Deprem bilimiyle uğraşan bilim insanlarıdır. Deprem bilimci olarak da bilinir.
Depremden Korunmak İçin Yapılması Gerekenler
- Binalarımızın sağlam olması gerekir.
- Evin içindeki eşyaları deprem sırasında düşmemesi için duvara sabitlemeliyiz.
- Ağır eşyalarımızı üst raflara koymamalıyız.
- Ev eşyaları kapı çıkışlarını kapatmayacak şekilde yerleştirilmelidir.
- Acil durum çantası(deprem çantası) oluşturmalıyız. İçinde su, çabuk bozulmayan yiyecekler ve düdük, ilaç, el feneri, radyo gibi ihtiyaç duyabileceğimiz malzemeler bulunmalı.
- Depremde yardım gelinceye kadar çevredeki yaralılara yardım etmek için ilk yardım hakkında bilgi edinmeliyiz.
Deprem Sırasında Yapmamız Gerekenler
- Sakin olmaya çalışmalıyız.
- Alt katlarda ve çıkışa yakınsak hemen dışarı çıkmalıyız. Üst katlardaysak duvarlara yaklaşmadan ev içinde kalmalıyız.
- Çök, Tutun, Kapan pozisyonunu almalıyız.
- Buzdolabı, çamaşır makinesi gibi sağlam eşyaların yanında diz çökersek kendimizi koruma şansımız artar.
- Sokakta depreme yakalanırsak çevrede üzerimize düşecek bina, direk, ağaç gibi cisimlerden uzak durmalıyız.
- Deprem bittiğinde binayı hemen terk etmeliyiz.
- Depremden sonra asansörü kullanmamalıyız.
Deprem Sonrası Yapılması Gerekenler
- Deprem bittikten sonra dışarı çıkmak için bir süre beklemeliyiz. Çünkü bazı eşyaların veya duvarların hala düşme ihtimali vardır.
- Evden çıkarken gaz vanası ve elektriği kapatmalıyız. Yangın çıkabilir.
- Artçı depremlere karşı hazırlıklı olalım.
- Ailemizle önceden kararlaştırdığımız alanda buluşalım. Depremde telefonlar çalışmayacağı için önceden buluşmak için bir yer belirlemek doğru olacaktır
——————————————————–
Ünitenin Diğer Konuları- Depremin Şiddeti – Animasyon
- Mevsimlerin Oluşumu
- Deprem Nedir? – Animasyon
- Doğal Süreçler Soruları
- Hava Olaylarının Sebebi Nedir?
- Sıcaklık Farkından Kaynaklanan Hava Olayları
- Beaufort Rüzgar Ölçeği
- Volkanlar
- Yer Kabuğunu Etkileyen Levha Hareketleri
- Evren ve Dünya’mız Nasıl Oluştu?
.