Toprağın, su veya rüzgarın etkisiyle aşınıp bir yerden başka bir yere taşınmasına erozyon denir.
Rüzgar veya su bitki örtüsü olmayan yumuşak toprakları yavaş yavaş aşındırır. Aşınan toprak parçaları başka alanlara doğru taşınır. Erozyon toprağın yavaş yavaş taşınmasıdır. Toprak birden bire bütün olarak hareket ederse buna heyelan(toprak kayması) denir.
Erozyon Türleri
1 – Su Erozyonu
- Suyun sebep olduğu erozyon türüdür.
- Bitki örtüsü olmayan veya az olan arazilerde olur.
- Eğimi fazla olan arazilerde daha çok görülür.
- Yanlış tarım tekniği uygulanan arazilerde görülür.
Su Erozyonunu Engellemek İçin
– Bitki örtüsü artırılmalı. Özellikle yüzeye geniş yayılan, kökü toprağı tutan bitkiler kullanılmalıdır.
Üstteki düzenekte üç farklı yüzeye sahip toprak örneği kullanılmış. En az çamur, bitki örtüsü bulunan örnekte görülmüş. Yüzeyi çıplak olan toprakta erozyonun daha fazla gerçekleştiğini görebiliriz.
– Tarım arazilerini traktörle sürerken eğim yönüne dik sürmek erozyonu azaltır.
– Eğimi fazla olan arazilerde teraslama veya taraçalama denilen uygulama yapılmalıdır. Bu uygulama tarım arazisini merdiven gibi bir şekil vermeyi gerektirir. Türkiye’de Doğu Karadeniz Bölgesi’nde dik çay bahçelerinde bu uygulama yapılmaktadır.
2 – Rüzgar Erozyonu
Rüzgarın neden olduğu erozyon türüdür. Rüzgar erozyonu da su erozyonunda olduğu gibi toprağı aşındırır ve başka alanlara taşır.
Rüzgar erozyonundan korunmak için bitki örtüsü artırılmalıdır.
Rüzgar erozyonu toprağı aşındırması yanında peri bacası, şeytan masası gibi yeryüzü şekillerinin oluşumunda da etkilidir.
Rüzgarın taşıdığı toprakların bir alanda birikmesiyle küçük tepeler oluşur. Toprak kaybeden bölgeler ise çukurlaşır.
Erozyonun Zararları
- Tarım alanlarına zarar verir. Toprağın tarım açısından en verimli kısmı üst kısmıdır. Erozyon sırasında ilk kaybolan toprağın üst kısım olduğu için tarım arazileri erozyondan olumsuz etkilenir.
- Tarım azalacağı için köyden kente göçler artar.
- Bitki örtüsü kaybolunca sel ve heyelan olayları artar.
- Bitkilerden beslenen hayvanlar zarar görür.
- Erozyon nedeniyle suya karışan toprak barajlarda birikir. Barajların dibi zamanla bu toprakla dolar ve artık baraj yeterince su biriktiremez.
- Bitkiler suyu yavaşlattığı için toprak suyu emerek alt bölgelere geçirmektedir. Erozyonla bitki örtüsü kaybolduğu için toprak yeterince suyu ememez. Bu da yer altı göllerinin oluşmamasına, yani doğal su kaynaklarının azalmasına neden olur.
Erozyonla Mücadele Eden Sivil Toplum örgütleri
Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Kaynakları Koruma Vakfı (TEMA), Türkiye Çevre Vakfı (TÇV), Doğa ile Barış, Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu (TÜRÇEK) gibi kuruluşlar erozyon ve çeşitli çevre sorunlarıyla ilgili çalışmalar yürütmektedir.
Uluslararası alanda faaliyet gösteren Greenpeace (yeşil barış) örgütü de erozyona karşı çalışmaktadır.