Suyun canlı ve cansız varlıklar için önemi çok büyüktür. Canlılar su olmadan yaşayamaz. Yağmur, kar, dolu olayları da su sayesinde gerçekleşir. Balıkların yaşadığı okyanus, deniz, göl ve ırmaklar da sulardan oluşmuştur. Toprağın içinde su nem olarak bulunur.
Dünyamızın yaklaşık % 71’i sularla kaplıdır. Nemini almış toprakta ise su oranı yüzde 25 civarındadır.
Dünya’nın uzaydan çekilmiş uydu fotoğraflarına bakarsak suyla kaplı bölümleri mavi renkli olarak görürüz. Suyun kapladığı alan çok olduğu için dünya mavi bir renge sahiptir. Bu nedenle Dünya’ya Mavi Gezegen de denir.
Suy Nasıl Oluşur?
Bilim insanları suyun atomlarını incelediklerinde hidrojen ve oksijen atomlarının birleştiğini görmüşlerdir. 2 hidrojen atomu 1 oksijenle birleşerek su molekülünü oluşturur. Bir bardak suda milyarlarca su molekülü vardır.
Dünya’nın sıcaklık değerleri suyun genellikle sıvı halde kalmasını sağlar. Kutuplardaki su buz olarak katı halde, atmosferde bulut ve nem olarak gaz halde bulunur.
Katı, sıvı ve gaz halinde bulunan sular sürekli birbirlerine dönüşerek yer değiştirir.
Buharlaşıp gökyüzüne çıkan su yağmur olarak tekrar yere iner. Buna su döngüsü denir.
Dünya’daki tatlı sular
Tatlı Su: Okyanus ve deniz sularında %3-3,5 civarında çözünmüş tuz bulunduğundan bunlar tuzlu su olarak adlandırılır. Tatlı su olarak adlandırılan göl, akarsu gibi sularda ise tuz oranı çok az olup %1’in altındadır.
Dünya’mızın yüzde 71’inin sudan oluştuğunu belirtmiştik. Bu miktardaki suyun ancak yüzde 3’ü tatlı sudur. Bu tatlı suyun ise büyük çoğunluğu Kutuplardaki buzullarda veya yer altındaki su kaynaklarda olduğundan içmek için kullanılmaz.
Dünya’daki suyun sadece %1’i içmek için kullanılabilir.
Yer Üstü ve Yer Altı Suları
Yer Üstü Suları: Okyanus, deniz, göl, akarsu
Okyanuslar: En geniş alanları kaplayan su tabakasıdır. Suyu tuzludur. Büyük Okyanus (Pasifik), Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu
Denizler: Okyanusa bağlantısı olan tuzlu sulardır.
Göller: Dört tarafı karalarla kaplı sulardır. Suyu tatlı, tuzlu veya sodalı olabilir. Ülkemizde Tuz Gölü’nün suyu tuzlu, Van Gölü’nün sodalı, diğer göllerimiz tatlı suya sahiptir.
Akarsular: Irmak, dere, çay gibi akan sulardır. Suları tatlıdır. Önlerine set yapılarak baraj kurulabilir.
Yer Altı Suları: Toprağın suyu emme özelliği vardır. Yağmur sularının bir kısmı emilerek toprağın alt tabakalarına ilerler. Ayrıca nehir, deniz ve göl tabanlarındaki çatlaklardan sızan sular da bunlara karışır. Yer altında geçirimsiz(su geçirmeyen) bir tabakaya rastlayıncaya kadar ilerleyen sular burada birikerek yer altı sularını oluşturur.
Artezyen: Yer altı suları insanların açtığı kuyulardan çıkarılıyorsa bu kuyulara artezyen kuyu denir.
Kaynak: Eğer yer altı suları kendiliğinden yüzeye çıkarsa bunlara kaynak suyu denir.
Yer altı suyu sıcak veya soğuk olabilir. Eğer çıkan su soğuksa içme suyu, tarım ve endüstride kullanılır.
——- SOĞUK SU ———
Maden suyu: Eğer yer altı suyu mineral bakımından çok zenginse bu adı alır. kayaçların arasından süzülerek yer yüzüne çıkan su burada çeşitli gazlarla ve minerallerle karşılaşır. Bu sayede maden suları oluşur.
İçme: bazı hastalıklara iyi gelen soğuk içme sularıdır.
——- SICAK SU ———
Dünya’mızın merkezinde sıcak lavlardan oluşan ateş küre bulunur. Bu yüzden yüzeyden derinlere indikçe sıcaklık artar. Eğer yer altı suyu çok derinlerden ilerliyorsa sıcaklığı artar. Bu sular yeryüzüne çıktığında sıcak su kaynağı adını alır.
Kaplıca (Ilıca): Sıcak su kaynakları genellikle mineral ve gaz bakımından zengindir. Bu özellikleri sayesinde romatizma gibi hastalıkların tedavisinde kullanılırlar.
Ülkemizdeki bazı kaplıcaların sıcaklıkları.
Kaplıcalardan sağlık turizminde faydalanılmaktadır. Termal otellerde insanlar hem konaklamakta hem de termal sularla doldurulmuş havuzlarda yüzerek hastalıklarının tedavisinde faydalanmaktadırlar.
Jeotermal Enerji
Yer altından çıkan sıcak suların sahip olduğu enerjiye jeotermal enerji denir. Jeotermal kaynaklardan elde dilen enerji evlerin ısıtılmasında, elektrik üretiminde, seracılıkta, tatlı su balıkçılığında kullanılır. Jeotermal enerji çevreyi kirletmeyen yenilenebilir enerji türlerindendir.
Türkiye sıcak su kaynakları bakımından çok zengindir.