Demokrasinin Doğuşu

Demokrasi kelimesi köken bakımından Yunancadır. Toplumsal ikdidar konusunda ilk düşünsel çalışmalar Eski Yunan’da yapılmıştır. Bu çalışmalar sayesinde monarşi ve oligarşi gibi kavramla da demokrasiyle beraber gelişmiştir.Eski Yunan’da Atina Devleti, demokrasi benzeri bir rejime yönetiliyordu. Gerçi köleler ve kadınlar yönetime katılamıyordu. Bu devlet yaklaşık 100 yıl yaşadı.

Yine bazı şehirlerde demokrasi benzeri açılımlar aralıklı olarak gözlendi. İtalya’da 12 ve 13. yüzyıllarda denenen bu rejim burjuva ve işçiler arasında çıkan çatışmalarla başladı ve çok uzun sürmedi.

Geniş halk kitlelerinin zamanla bilinçlenmesi, İncil gibi birçok kutsal kitapta “eşitlik” kavramından bahsediliyor olması genişhalk kitlelerinde nevcut monarşik ve oligarşik rejimlerin varlığına kuşkular doğuruyordu. İngiltere, Almanya ve Fransa’daki 14. Yüzyıl sonrası gerçekleşen birçok isyanın altında bu duygular da yatmaktaydı. Örneğin Wat Tyler, “Adem ile Havva’nın Ortak Soyundan Gelmişimiz Adına Eşitlik” istemesiyle çıkan isyanlarda monarşik güçlerce bastırılmıştı.

Rönesans döneminde Antik Yunan’daki düşünceler tekrar canlandı. Kalvenci reformla İskoçya, Fransa ve Hollanda demokrasi benzeri bir rejime sahip oldu. 16. Yüzyılda artık halkın genelinin iktidarı denetleme yetkisine sahip olması gerektiği fikri oldukça yaygınlaşmıştı.

17 Yüzyılda İngiltere’nin yaşadığı devrimler bir çeşit demokrasiye geçiş anlamı taşıyordu. 1690’da İngiliz John Locke ilk demokrasi tanımını yaptı: özgürlük insanın doğal hakkıdır, bir hükümet ancak halkla sözleşmeye dayanıyorsa meşrudur, yasama ve yürütme güçleri ayrılmalıdır.

18 yüzyılda william Penn, Pennsylvania’daeşitlikçi bir demokrasi kurdu. Yine JJ. Rousseau önderliğinde “erdem”i yücelten ve bu kavramı demokrasinin başşartı yapan bir akım mevcuttu.

Kark Marx parlamenter sistemi “biçimsel demokrasi” olarak tanımladı. İyisinden kötüsüne tarihsel gelişim içinde tüm yaklaşımlar demokrasiyi halk egemenliğiyle özdeşleştirmişlerdir.

Demokrasi Kronolojisi:
1215 İngilterede Magna Carta ilan edildi.
1382 Floransa^’da halk hükümeti düştü.
1573 FrançoisHotman Cumhuriyeti Altın Kitabı eserini yayımladı.
1609 İngiltere’de 1. Charles idam edildi.
1679 İngiltere Habeas Corpus ialn edildi.
1689 İngilere’de Halklar Bildirgesi yayınlandı.
1690 John Locke Yönetim Üzerine İki İnceleme2yi yayınladı.
1748 Montesquieu Kanunların Ruhu Üzerine’yi yayınladı.
1762 J.J Rousseau Toplum Sözleşmesi isimli eserini yayınladı.
1776 Kuzey Amerika’da İngiliz Kolonileri isyan etti. Virginia Haklar Bildirgesini ilan etti.
1789 Fransız İhtilali. Yurttaş Hakları Bildirgesi.
1792 Fransa’da gecici olarak halkın seçim hakı verildi.
1794 Fransız sömürgelerinde kölelik geçici olarak kaldırıldı.
1830 Fransa’da 10. Charle’e karşı basın özgürlüğü için isyan etti.
1832 İngiltere’de demokratik reform yapıldı.
1835 Tocqueville, Amerika’daki Demokrasi Üzerine isimli eseri yayımladı.
1851 Fransa’da genel oy Hakkı kabul edildi.
1865 Amerika’da kölelik kaldırıldı.
1917 Rus devrimleriyle genel oy hakkı kabul edildi.
1928 İngiltere’de kadınlara oy hakkı tanındı.
1934 Türkiye’de Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.
1945 Fransa’da kadınlara oy hakkı verildi.
1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi yayınlandı.
1964 ABD’de ırk ayrımcılığı son buldu.
1973 Helsinki İnsan Hakları Bildirgesi ilan edildi.