Saf bir maddenin diğer maddelerden ayrılmasını sağlayan özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denir.
Parmak izimiz veya kimlik numaramız bizim kim olduğumuzu belirlemeyi sağlar. Maddelerin de kimliğini belirlemeyi sağlayan bazı özellikleri varır.
Kapta bulduğunuz bilmediğiniz bir sıvının ne olduğunu anlamaya çalıştığınızı düşünün. Tehlikeli olduğu için tadına bakamazsınız. Bu durumda ancak o maddeyi diğer maddelerden ayıran, ayırt edici bir özelliği incelemeniz gerekir.
Çok sayıda ayırt edici özellik vardır. Burada sadece 2 tanesi anlatılacaktır.
- Erime – Donma Sıcaklığı
Saf bir maddenin erime ve donma sıcaklığı sabit bir sayıdır. Örneğin su 0 °C sıcaklıkta erir ve yine aynı sıcaklıkta donar. Kimliğini bilmediğimiz bir sıvının erime sıcaklığının 0 °C olduğunu belirlersek o sıvı kesinlikle sudur.
Erime ve kaynama noktasının aynı olması kafa karıştırabilir. İki olay birbirinin tersidir. Eğer madde soğuyarak o noktaya geliyorsa donma noktası denir. Isınarak geliyorsa erime noktası olarak adlandırılır. Bunu sınıfımızın kapısına benzetebiliriz. Bu kapı hem giriş kapısı hem de çıkış kapısıdır. Hareket yönümüze göre isim değiştirir.
2. Kaynama – Yoğuşma Noktası
Kaynama ve yoğuşma noktaları da birbirinin tersidir. Bir sıvı kaynamaya başladığında fokurdar ve kabarcıklar çıkarır. Gözle yapılan inceleme yeterli olmayacağı için termometre kullanarak maddenin kaynama noktasında olup olmadığı belirlenebilir.
Yukarıdaki tabloda her maddenin farklı erime ve kaynama noktalarına sahip olduğu görülmektedir. Örneğin incelediğimiz bir madde 56 °C’ta kaynamaya başladıysa bunun yukarıdaki tabloya göre aseton olduğunu anlarız. Aseton sıcaklığı 56 °C olduğunda termometrede sıcaklık artışı durur. Tüm aseton buharlaşıncaya kadar sıcaklık değişmez. Eğer gaz haldeki asetonu ısıtmayı başarırsak sıcaklığın arttığını gözlemleriz.
Asetonun 10 selsiyustan başlayarak ısıtılmasını gösteren grafiği incelediğimizde sıcaklık artışının 56 selsiyusta durduğunu görüyoruz. Sıcaklığın sabit kalması diğer hal değişimlerinde de görülür.