Gezegenlerin çevresinde dönen gök cisimlerine uydu denir. Dünya’nın uydusu Ay’dır. Dünya’dan bakıldığında çeşitli şekillerde görülse de Ay’ın şekli küre biçimindedir.
Ayın şekli küreseldir. Günümüzde uzaydan çekilmiş fotoğraflarla bunu bilebiliyoruz. Daha eski zamanlarda Ay’ın şeklini anlamak için dolunay evresi ve güneş tutulmaları incelenirdi. Güneş tutulmasında Ay, Güneş’in önünde olduğu için küresel şekli tam olarak seçilebilmektedir.
Ay’ın bir atmosferi yoktur. Gündüz ve geceler yaklaşık 15 gün sürer. Gündüz sıcaklığı 100°C, gece ise -150 °C civarındadır. Ay yüzeyi gök taşlarının çarpması sonucu oluşan çukurlar (krater) ve toz ve taşlardan oluşan bir tabakayla kaplıdır.
Ay’ın Hareketleri
Ay üç farklı hareket yapar;
1. Ay’ın Kendi etrafındaki hareketi
Ay kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar. Bu hareketi yani kendi ekseni etrafında bir tür dönmeyi yaklaşık olarak 29 günde tamamlar. Dünya’dan baktığımızda Ay’ın hep aynı yüzünü görürüz. Bunun nedeni Ayın kendi etrafındaki dönüşü ve Dünya ekseni etrafındaki dönüşünün birbirine eşit olmasıdır.
2. Ay’ın Dünya etrafındaki hareketi
Ay, Dünya etrafındaki hareketini yaklaşık 29 günde yapar(29,5 gün). Kendi etrafındaki dönüşünü de aynı sürede tamamladığı için dönüşler denk gelir ve Dünya’dan bakıldığında hep aynı yüzü görülür. Ay’ın Dünya etrafındaki dönüşü gegit denilen doğa olayına neden olur. Med cezir de denilen bu olay çekim gücü etkisiyle okyanusların Ay’a bakan yüzeyinin bir miktar yükselmesidir.
3. Ay’ın Güneş etrafındaki hareketi
Ay, Dünyayla beraber hareket ettiği için Güneş’in etrafındaki hareketini Dünya’yla aynı sürede, 365 gün 6 saatte tamamlar.
Ay’ın Evreleri
Ay bir ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışıkları yansıtması onu görmemizi sağlar. Hepimizin bildiği gibi gökyüzüne baktığımızda Ay, farklı zamanlarda farklı şekillerde görünür.
Ay’ın bu şekilde farklı görünmesinin nedeni Güneş’ten ışık alıp almamasıyla alakalıdır. Gölgede kalan kısımlar görünmezken ışık alan bölümler sürekli değiştiği için Ay’ın görüntüsü de değişir.
Ay’ın oluşturduğu bu şekiller Ay Evreleri olarak adlandırılır. Ay’ın evreleri 4 tanedir.
1. Yeni Ay
Dünya’ya bakan yüzü ışık almadığı için bu evrede Ay görülmez.
2. İlk Dördün
Ay’ın sağ yarısı aydınlanır ve Ay D harfi şeklinde görülür. Yeni aydan 1 hafta sonra oluşur.
3. Dolunay
Ay tam olarak ışık alır ve daire şeklinde görülür. İlk dördünden 1 hafta sonra oluşur.
4. Son Dördün
Ay’ın sol yarısı aydınlanır ve Ay ters bir D harfi şeklinde görülür. Dolunaydan 1 hafta sonra oluşur.
Yeni ay görülmediği için yukarıdaki şekilde de gösterilmemektedir.
Teşekkürler