Öz ısı bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 °C arttırmak için gereken enerjiye denir.
Her maddenin ayrı bir öz ısı değeri vardır. Bunun için öz ısı maddenin ayırt edici özelliğidir. Öz ısının birimi J/g °C ‘dir.
Bazı maddelerin öz ısı değerleri ( J/g °C):
Su : 4.18
Alkol: 2.54
Zeytinyağı: 1.96
Demir: 0.36
Bakır: 0.37
Cıva: 0.12
Oksijen: 0.92
Alüminyum: 0.91
Çinko: 0,39
Nikel: 0.45
Kurşun: 0.13
Görüldüğü gibi her maddenin öz ısı değeri farklıdır.
Düşük ve yüksek öz ısı değerleri:
Farklı maddelerden yapılmış iki masayı aynı odaya koyduğumuzu düşünelim.
Masalardan biri ahşap diğeri de demir olsun. İki masaya da ayrı ayrı dokunduğumuzda demir masayı daha soğuk hissederiz. Bunun nedeni demirin öz ısısının ahşaba göre daha az olmasıdır.
Öz ısısı yüksek olanlar aynı sürede daha az ısınır.
Yukarıdaki kapları özdeş ısıtıcılarla ve eşit miktarlarda bulunan alkol ve suyu 5dk. ısıttığımızda alkolün sıcaklığının sudan fazla olduğunu görürüz. Bunun nedeni suyun öz ısısının alkolden fazla olmasıdır. Yani suyun öz ısısı yüksek olduğu için daha zor ısınır.
Yüksek bir engelden atlamak nasıl zorsa yüksek öz ısısı olanı ısıtmak da zordur.
Zor ısınan maddeler soğurken de zor soğurlar. 70 °C kadar ısıtılmış su ve alkol aynı ortamda bekletilirse alkol daha çabuk soğur.
Tava örneğine bakalım. Tavanın metal kısmının yemekleri iyi pişirmesi için kolayca ısınması gerekir. Tava sapının elimizi yakmaması için ise geç ısınması gereklidir. Bunun için tavanın metalinin öz ısısı düşük, sapının öz ısısı yüksektir.
Özısı ve Rüzgarın Yönü
Kara ve denizlerin özısılarının farklı oluşu rüzgarın yönüne de etki etmektedir.
Suyun öz ısısı topraktan daha fazladır.
Bu nedenle;
GÜNDÜZ:
Karalar denizden daha çabuk ısınır.
Isınan hava yükselir ve oluşan boşluğa denizlerdeki hava hareket eder.
Bu nedenle denizlerden karaya doğru rüzgar oluşur.
GECE
Denizler karalardan daha geç soğur.
Deniz üzerindeki hava ısınarak yükselir.
Oluşan boşluğa karalardan gelen hava dolmaya başlar.
Karadan denize doğru rüzgar oluşur.
