Fen Bilimleri – 7. Sınıf – Ünite 5 – Bölüm 1
Soğurulma kelime anlamı olarak tutma, yakalama anlamına gelir. Işığın soğurulması ise ışığın tutulması, yansıma olayının olmaması anlamına gelir.
Soğurulmayı söyle anlatabiliriz;
Işık cam gibi bir yüzeye gelirse içinden geçer,
Ayna gibi parlak veya açık renkli cisimlere çarparsa geri yansır,
Koyu renkli cisimlere çarparsa ne cismin arkasına geçer ne de geri yansır. Bu durumda ışık cismin içinde emilir.
Yukarıdaki örnekte beyaz renkli anten ışığı yansıtır. Koyu renkli anten ise ışığı soğurur. Işığın enerjisi antene geçer. Bu sayede anten ısınır. Biraz abartarak düşünürsek sıcaklığın çok artması antenin erimesine bile neden olabilir.
Işık Koyu renkli cisimlerde daha çok soğurulur. Bu yüzden koyu renkli cisimler daha çok ısınır.
Büyük boyutlu uydu antenleri hep açık renkli yapılırlar. Bu sayede ışığı daha az soğururlar ve aşırı ısınmazlar. Eğer siyah renkli uydu antenleri üretilseydi zamanla ısıya dayanamaz ve bozulurlardı.
Benzer bir durum yanda gördüğümüz cisimler için de geçerlidir. Biri siyah diğeri beyaz iki sürahinin içine birer termometre yerleştirip bir süre güneş ışığı altında beklettiğimizde siyah sürahideki termometrenin daha yüksek bir değer ölçtüğünü görürüz.
Gündelik hayatın çeşitli aşamalarında da ışığın soğurulma özelliklerinden yararlanan teknikler uygulanmaktadır. Yazın açık renkli, kışın ise koyu giysiler giymemeizin nedeni budur. Bazı binaların penceresiz yüzeylerinin koyu renge boyanarak evlerin daha sıcak yapıldığını biliyor muydunuz?
Yine siyah renkli arabalarda yazın araç içi sıcaklığı beyaz arabalardan daha fazladır.
Işığın Soğurulması Deneyi
Aşağıdaki gibi bir düzenek hazırlayarak koyu renkli cisimlerin ışığı daha iyi soğurduğunu, dolayısıyla güneşte daha çok ısındığını kanıtlayabiliriz.
Bulun için gerekli olanlar
2 balon
2 plastik şişe
Şişelerin dışını kaplamak için siyah ve beyaz kağıt.
(Fotograf kaynağı: www.drdianateachertraining.com)
Deney sonucunda siyah şişenin içindeki havanın daha fazla ısındığını ve siyah şişenin ağzına bağlı balonun daha çok şiştiği gözlemlenir.
Işığın soğurulmasına örnekler
- Güneş altında siyah giysilerin daha sıcak olması.
- Etrafına siyah beyaz kağıtlar sarılan özdeş termometrelerden siyah olanında sıcaklığın daha fazla olması.
- Mercekle kağıdı yakmak istersek beyaz kağıdın zor yanıp siyah kağıdın kolay yanması.
- Güneş ocaklarında kullanılan kapların dışının siyah olması.
- Güneş panelleri ve güneş kolektörlerinin koyu renkli olması.