Elektriklenme hayatımızda çeşitli alanlarda karşımıza çıkabilmektedir.
Elektriklenme + ve – yüklerin neden olduğu bir çeşit elektrik türüdür. Evlerde kullanılan elektrik akımından farklı özellikleri vardır.
Elektriklenmeye Örnekler:
- Kapı konuna dokunduğumuzda veya biriyle tokalaştığımızda çarpılma hissi yaşamamız.
- Yıldırım ve şimşek olayları.
- Yün kazağımızı çıkarırken duyulan çıtırtılar ve gördüğümüz küçük kıvılcımlar.
- Saçımızı tararken kabarması.
- Kumaşa sürtünen plastik kalemin küçük kağıt parçalarını çekmesi. vb.
Elektriklenmenin Teknolojide Kullanımı
- Fotokopi makinesi
- Otomobil ve beyaz eşya boyama ayrıntı >>
- Baca filtreleri
- Baca temizlik fırçaları
- Yük depolama bileklikleri
- Plazma küreleri
- Parmak izi tespit yöntemleri
Elektriklenme Çalışmalarının Tarihsel Gelişimi
- MÖ 600’lü yıllarda filozof Thales kehribarı yüne sürterek küçük otları çektiğini gördü.
- 1750’ler. Benjamin Franklin ipek kumaşa sürtünen iki cam çubuğun birbirini ittiğini gördü.
Franklin’in Buldukları
- Yün kumaşa sürtünen plastik(ebonit) çubuk – (negatif)
- İpek kumaşa sürtünen cam çubuk + ( pozitif) yüklenir.
Aynı yüklü cisimleri birbirini iter,
Zıt yüklü cisimler birbirini çeker.
Elektriklenme Çeşitleri
1. Sürtünmeyle Elektriklenme
İki cismin birbirine sürtünmesiyle gerçekleşir.
- Saçlara sürülen şişirilmiş balonun saçları kabartması.
- Kaydıraktan kayan çocuğun saçlarının kabarması.
- kumaşa sürülen kalemin kağıt parçalarını çekmesi vb.
2. Dokunarak Elektriklenme
İki cisim birbirine dokunursa gerçekleşir.
Dokunma sonrasında yükler eşit değilse negatif yükü fazla olandan az olana doğru negatif yük akışı olur.
Pozitif yükler hareket etmez, sadece negatif yükler hareket eder.
Dokunarak elektriklenmeyle oluşan son yüklere örnekler:
İki cisim dokunarak elektriklendiğinde cisimlerin yüklerinin aritmetik ortalamasını alırız. (nötr sıfır alınır) Çıkan sonuç cisimlerin yeni yükleridir.
Sonuçta oluşan yükle iki cisim için de aynı olmalıdır.
Örneğin; +3 ve -6 yüklü cisimler için son yük +3-6= -3/2 = -1,5 yani son yükler eksi olmalı.
Not: Dokunarak elektriklenmede son yükler hep aynı olur. ikisi de +, ikisi de – veya ikisi de nötr.
3. Etki(tesir) ile Elektriklenme
Cisimler birbirlerine dokundurulmaz. Sadece yaklaştırılır.
Nötr cisme (+) yüklü cisim yaklaştırıldığında negatif yükler çubuk tarafında toplanır. Bu sayede cisim elektriklenmiş olur.
Başka bir örneğe bakalım;
(+) yüklü cismi nötr cisimlere yaklaştıralım
(+) cisim eksi yükleri kendine çeker.
(+) cisim uzaklaştırılmadan X ve Y cisimleri ayrılırsa başlangıçta nötr olan cisimlerin + ve – yüklendiğini görürüz.