Fen Bilimleri – 6. Sınıf – 6. Ünite – 1. Bölüm – Kısım 1
Denetleyici ve düzenleyici sistemlerin bölümlerinden biri olan sinir sistemi merkezi ve çevresel olmak üzere iki bölüme ayrılır.
Merkezi Sinir Sistemi
Beyin ve Omurilikten Oluşur.
Beyin
Sağ ve sol olmak üzere iki yarım küreden oluşur. Kafatasının içindedir. Çok sayıda sinir hücresinden oluşmuştur. Beyincik ve omurilik soğanı beyne bağlıdır.
Beyin Hangi Görevleri Yapar?
- Düşünme ve hafıza merkezidir.
- Duyu organlarını yönetir. Onlardan gelen bilgileri yorumlar. Beyinde duyu organlarının merkezleri vardır. Buralarda işitme, koku alma, tat alma, görme, dokunma duyuları oluşturulur.
- Acıkma, susama, uyuma dengesini sağlar.
- Vücut sıcaklığını ve tansiyonu dengeler.
- Bilinçli yaptığımız hareketlerin tamamını yönetir. (yazı yazma, okuma, koşma, zıplama, konuma vb.)
Beyincik
Beynin arka alt kısmında yer alır. Yaklaşık 150 gram kütlelidir.
- Vücudun dengesini ve dik durmasını sağlar.
- İskelet kaslarının uyumlu hareket etmesini sağlar.
Omurilik Soğanı
Beyinle omurilik arasında yer alır. Beynin alt kısmından boyna doğru uzanır.
- Sistemleri yönetir. (sindirim, boşaltım vb)
- İç organları yönetir.
- Boyun bölgesinde gerçekleşen yutma,hapşırma, hıçkırık, öksürme, kusma çiğneme gibi refleksleri yönetir.
- İdrar yapma refleksini yönetir.
Omurilik
Kafatasının altından belde kuyruk sokumuna kadar uzanan omurların içinde yer alır. 40 – 45 cm uzunluğundadır.
- Beyinle organlar arasında bilgi iletimini sağlar.
- Refleksleri yönetir.
Refleks Nedir?
Dışarıdan gelen uyarılara vücudumuzun verdiği ani tepkilere refleks denir. Reflekslere örnekler:
- Işıkta göz bebeğinin küçülmesi, karanlıkta büyümesi.
- Diz kapağına yumuşakça vurulduğunda ayağın istemsizce kalkması.
- Şiddetli ve ani sesten birden ürkmemiz.
- Sıcak bir cisme dokunduğumuzda elimizi hızlıca çekmemiz.
- Limon görünce ağzımızın sulanması vb.
- (Ek Bilgi: Refleks animasyonu)
Çevresel Sinir Sistemi
Vücudumuzun tamamı sinir hücreleriyle sarılmıştır. Bu sinir hücreleri çevresel sinir sistemini oluşturur. Bu sayede merkezi sinir sisteminin tüm organ ve dokulara mesaj iletmesi sağlanmış olur. Çevresel sinir sistemi tüm dünyayı saran İnternet ağları gibi düşünülebilir.
Örneğin midede gerçekleşen bir olayı beyine ulaştırmak için bu sinir ağlarına ihtiyaç vardır. Yine beyinin organlara mesajını iletmesi bu sinir ağları sayesinde gerçekleşir.
Çevresel sinir istemi sinir hücrelerinden oluşur. Sinir hücrelerine nöron denir.