Fen Bilimleri – 7. Sınıf – 7. Ünite – 2. Bölüm
İletken maddeler üzerinde negatif yüklerin titreşimiyle oluşulan enerjiye Elektrik Akımı denir.
Elektrik akımının hareketi bir borudan akan suyun hareketine benzetilir. Boru ve kablolar, su ve elektrik yükleri birbirlerine benzemektedir.
Basit Elektrik Devresi
Basit bir elektrik devresi Pil, İletken Tel, Anahtar ve enerji tüketen Lamba benzeri elemanlardan oluşur.
Bir elektrik devresinde sistemin çalışması şu aşamalardan oluşur.
1. Pildeki enerji negatif yüklü elektronları titreştirir.
2. Titreşim hareketi yapan negatif yükler bu hareketi ilerideki elektronlara iletir.
3. Negatif tüklerin titreşimi pilin diğer ucuna kadar ulaşır.
4. Bu titreşim hareketi ampulden geçerken ısı ve ışık enerjisine dönüşür.
Elektrik Akımının Yönü:
elektronların yönü eksiden artıya doğru olmasına rağmen akımın yönü artı kutuptan eksi kutba olarak kabul edilir. Herhangi bir soru geldiğinde doğru cevap artıdan eksiye olacak şekilde verilmelidir.
Gerilim (Potansiyel Fark):
Bir güç kaynağının iki ucu arasındaki enerji farkıdır.
Elektrik gerilimi yukarıdaki içi sıvı solu kaba benzetilebilir. İki koldaki sıvı yüksekliği eşit oluncaya kadar fazla sıvı olan yerden az sıvı olan yere doğru akıntı devam eder. Pillerde de böyledir. Enerjisi fazla olan kutuptan enerjisi az olan kutba doğru elektrik akımı gerçekleşir. Ne zaman ki iki kutup da eşit enerjiye sahip olur bu durumda pil bitmiş olur.
Elektrik Akımı ve Elektrik Gerilimi
Akım ve gerilim kavramları birbiriyle karıştırıldığı için bu konuyu biraz daha açıklayalım.
AKIM :
- Negatif yüklerin hareketidir.
- Ampermetre denilen aletle ölçülür.
- Birimi AMPER(A) dir.
- Kısaca I harfiyle gösterilir.
- Seri bağlı devre elemanlarının hepsinden aynı akım geçer.
Ampermetre devreye seri bağlanır.
GERİLİM
- Elektrik kaynağının iki ucu arasındaki enerji farkıdır.
- Voltmetre denilen aletle ölçülür.
- Birimi VOLT (V) dur.
- Kısaca V harfiyle gösterilir.
- Paralel bağlı devrelerde gerilimler eşittir.
Voltmetre devreye paralel bağlanır.
Elektrik Direnci
Elektrik akımının geçişine gösterilen zorluğa direnç denir.
Direncin birimi ohm’dir ve Ω işaretiyle gösterilir.
Direnç hakkında ilk çalışmaları yapan bilim insanı George Simon Ohm’dir.
Direnci bulmak için gerilimi akıma bölmek gerekir.
Direnç = gerilim/akım
Dirençleri seri bağladığımızda toplam direnç artar.
Dirençler paralel bağlandığında toplam direnç azalır.
Ohm Kanunu
Bir Elektrik devresindeki pil sayısı arttığında ampulün uçları arasındaki gerilim artar. Gerilimin artması sonucu elektrik akımı da artar.
Fakat gerilim/akım oranı değişmez. Bu, Ohm Yasası olarak bilinir. Bu yasa Georgen Simon Ohm tarafından bulunmuştur. Gerilimin akım şiddetine oranına direnç adı verilir.