Birbiriyle karıştırılan iki kavram; ısı ve sıcaklık. Isı ve sıcaklık arasındaki fark ve benzerlikleri öğrenelim.
Sıcaklık:
Maddeye ait taneciklerin ortalama hareket enerjisine sıcaklık denir. Bir maddenin sıcaklığı arttıkça taneciklerinin hareket enerjisi artar.
Örneğin, bir madde katı halden sıvı hale geçerken tanecikleri daha fazla hareket etmeye başlar. Aynı maddenin hal değiştirmesi için sıcaklığının artması gerektiğini de biliyoruz.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi taneciklerin hareketliliği arttıkça sıcaklık artmaktadır.
Sıcaklık termometreyle ölçülür ve birimi selsiyus (celcius) derecedir. Selsiyus derece °C sembolüyle gösterilir.
Isı:
Sıcaklığı farklı olan iki madde arasındaki enerji alışverişine ısı denir.
Sıcaklığı fazla olandan az olana doğru ısı enerjisi verilir.
Yukarıdaki örnekte gördüğünüz gibi elimize aldığımız buz parçasında ısı akış yönü elden buza doğrudur. Bunun nedeni buz parçasının sıcaklığının elden az olmasıdır.
Sadece alış verişi yapılan ısıyı ölçmek mümkündür. Isı alışverişi yoksa ısıdan söz edilemez. Suyun ısısı, havanın ısısı gibi kavramlar yanlıştır. Isı kalorimetre denilen aletle ölçülür ve enerji birimi olan Kalori(cal), Joule(J) gibi birimlerle ifade edilir.
Farklı Hacimlerde Isılar:
Sıcaklığı aynı olan bir bardak suyun verebileceği ısı ile bir kazan suyun verebileceği ısılar farklıdır. Bir bardak suyla odanızı ısıtamazsınız ama bir kazan suyla kalorifer sistemi odamızı ısıtabilir.
Başka bir örnekle açıklamak gerekirse bir 80 derece sıcaklıktaki ütü odayı ısıtamazken aynı sıcaklıkta demir kalorifer peteği odayı ısıtabilir.
Buradan da anlıyoruz ki aynı sıcaklıktaki iki cisimden hacmi büyük olanın aktarabileceği ısı daha fazladır.