Hücre bölünmesi mitoz ve mayoz olmak üzere ikiye ayrılır. Bu bölünme çeşitlerinden mayoz bölünmeyi ve mayozun özelliklerini tanıyoruz.
Mayoz Bölünmenin Amacı: Canlıların üreme hücreleri oluşturmasını sağlamak. Sperm ve yumurta mayoz bölünmeyle gerçekleşir.
Mayoz Bölünme Nerede Olur?
Mayoz, eşeyli üreyen canlıların üreme organlarındaki hücrelerde gerçekleşir. Erkeklerde testis, dişilerde yumurtalık mayozun yeridir.
Mayoz Bölünmenin Aşamaları
1. Mayozun Başlangıcında hücre bölünmeye hazırlanır.
2. Homolog kromozomlar yan yana gelerek birbiri üzerinde kıvrılır.
3. Kıvrılan kromozomlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Sonra kromozomlar hücrenin ekvator hizasına dizilir.
Parça değişimi, mayoz sonucu oluşan hücrelerin genetik yapısının ana hücreden farklı olmasını sağlar.
4. Homolog kromozomlar kutuplara doğru çekilmeye başlar. Homolog kromozomların ayrılması mayozda kromozom sayısının yarıya inmesini sağlar.
5. Sitoplazma bölünmesi gerçekleşir. Burada oluşan iki hücrede kromozom sayısı yarıya inmiştir. Yani yeni hücreler n kromozomludur.
Bu aşamadan sonra mayoz bölünmenin ikinci aşaması başlar. Buna MAYOZ -2 denir.
Mayoz 2 tıpkı bir mitoz bölünme gibi gerçekleşir. n kromozomlu olan 2 hücre mayoz ikide yine n kromozomlu 4 hücreye dönüşür.
Mayoz 2’nin aşamaları (bu aşamalar mitoz bölünmenin aynısı olduğu için açıklanmamıştır)
Mitoz Bölünmenin Özellikleri
- 2n kromozomlu hücrelerde görülür.
- Üreme ana hücrelerinde görülür.
- 2n kromozomlu hücreler n kromozomlu hale gelir.
- Sperm, yumurta ve bitkilerde polenlerin oluşmasını sağlar.
- Sperm ve yumurta n kromozomlu olduğu için mayoz geçiremez.
- Bir hücre ard arda 2 defa mayoz geçiremez.
- Mayozda parça değişimi (crossing over) gerçekleşir.
- Mayzoda homolog kromozomlar birbirinden ayrılır.
- Oluşan hücrelerin genetik yapısı değişir.
- 4 yeni hücre oluşur.
- Eşeyli üreyen canlılarda görülür.
- İnsanda ergenlik dönemiyle beraber mayoz bölünme gerçekleşmeye başlar.
- Mayoz 1 ve Mayoz 2 şeklinde iki aşamaya ayrılır.