Ses aslında maddenin titreşiminden meydana gelir. Gergin bir teli bırakınca tel titreşir ve ses çıkarır. Saz, gitar gibi müzik aletlerinde ses bu şekilde oluşmaktadır. Titreşen tel içinde bulunduğu havayı da titreştirir. Oluşan bu titreşim sesi oluşturur.
Sesin Hızı Nedir? Ses Nelerden Etkilenir?
Sesin yayılması için madde ortamı şarttır. Bir titreşimin oluşması için maddeye ihtiyaç vardır. Maddeniz özellikleri de sesin yayınma hızına etki eder. Tanecikler birbirlerine ne kadar yakınsa ses o kadar çabuk iletilir. Örneğin Katılarda tanecikler birbirlerine çok yakın oluğu için iyi bir ses iletkenidirler. Fakat sıvılar, sıvılara göre gazlar tanecik yapıları arasındaki boşluklardan ötürü daha az ses iletimi özelliğine sahiptir.
Sesin hızı deniz yüzeyinde 15ºC sıcaklıkta saniyede 340 metredir.
Sesin hızını anlamak için havai fişek gösterileri ve top atışlarını takip edebilirsiniz. Size olan uzaklığını bildiğiniz bir kaynaktan yapılan top atışında ışığı gördüğünüz ve sesi duyduğunuz zaman arasında fark vardır. Aradaki mesafe 5 Km olduğunu varsayarsak sesin bize ulaşması yaklaşık 5 saniye sürer.
Sesin Maddeyle Etkileşmesi
Ses bir maddeye çarptığında üç farklı sonuç ortaya çıkar. Eğer ses madde tarafından geri yansıtılırsa bu yankıyı oluşturur. Ses geldiği cisme çarpar fakat kaybolursa buna soğurulma denir. Ses geldiği cismin içinden geçiyorsa iletim olarak adlandırılır.
Ses Bir Enerji midir?
Tıpkı diğer enerji çeşitleri gibi ses de bir enerjidir. Bu enerji çeşitli yöntemlerle kullanılabilmektedir. Ses dalgaları kullanılarak üretilen ultrason sayesinde röntgen ışınlarının yaptığı görevlerin çoğu zararsız bir şekilde kullanılmaktadır.
Ultrason: Ultrason cihazı ses dalgalarının değişik yoğunlukta dokular içinde farklı hızlarda ilerlemesi ve yansıması prensibine dayanan bir mekanizma ile çalışır. Bu mekanizma aslında doğaya yabancı bir mekanizma değildir. Yarasaların uçarken, balinaların ise denizlerde yüzerken kullandıkları sistem de benzer bir prensibe dayanmaktadır. Öte yandan denizaltıların seyir sırasında ya da balıkçıların balık sürülerini ararken kullandıkları sonar cihazları da aynı mekanizma ile çalışırlar.
Sesin şiddeti:
İnsan kulağı çok düşük ve çok yüksek şiddette sesleri duyabilme yeteneğine sahiptir. İnsan kulağının algılayabileceği en düşük ses şiddeti, ‘eşik şiddet’ olarak bilinir. Kulağa zarar vermeden işitilebilen en yüksek sesin şiddeti ise, eşik şiddetinin yaklaşık 1 milyon katı kadardır. İnsan kulağının şiddet algı aralığı bu kadar geniş olduğundan, şiddet ölçümü için kullanılan ölçek de 10’un katları, yani logaritmik olarak düzenlenmiştir. Buna ‘desibel ölçeği’ adı verilmekte. Sıfır desibel tam sessizliği değil; işitilemeyecek kadar düşük ses şiddetini (Ortalama 1.10-12 W/m2) gösterir.
Hertz Nedir?
Hertz birimi sesin frekansını ölçmek için kullanılır. İnsanlar sesi 20 ila 20 bin arasında değişen frekanslarda duyarlar. Ama yarasa veya köpeklerde frekans aralığı daha geniş oluğu için, bu canlılar daha başka sesleri de duyabilirler.
Akustik Nedir?
Akustik basitçe “Ses Bilimi” olarak adlandırılabilir. Sesin nasıl oluştuğunu, özelliklerini ve yayılma şekillerini inceleyen bilim dalı olan akustik sesle alakalı birçok alanca çalışma yapmaktadır. Akustik uzmanları gürültünün yok edilmesi, ses yalıtımı gibi konularda da çalışmalar yapmaktadır.