Canlılar bazen bir başka canlıyla beraber bazen de kendi başlarına ürerler.
Üremek için başka bir canlıya ihtiyaç duymayan, kendi başına üreyebilen canlıların gerçekleştirdiği üreme türüne “eşeysiz üreme” denir.
Eşeysiz üreme sırasında ana canlıdan ayrılan bir hücre veya belirli bir kısım, yeni bir canlı oluşturur.
Genellikle tek hücreli canlılar ve bitkilerin bir kısmı eşeysiz üreme gerçekleştirir.
Eşeysiz üreyen canlılar ana canlıyla aynı özellikte yavrular dünyaya getirir.
Eşeysiz Üreme Türleri:
1. Vejetatif Üreme
Ana canlıdan kopan bir parçanın yeni bir canlı oluşturmasıdır. Bitkilerde görülür. Çiçeksiz bitkiler genellikle bu şekilde ürer.
Çiçekli bitkiler de vejetatif üreyebilir.
- Söğüt, gül gibi bitkilerden koparılan dalların toprağa sokulmasıyla yeni bir bitki oluşur.
- Parçalara ayrılan patatesin toprağa atılmasıyla her parçadan bir bitki büyür.
- Vejetatif üreme ana bitkiyle aynı özellikte olan bitkilerin oluşmasını sağlar.
- Kaliteli bir bitkiye sahip olan çiftçiler bu bitkileri vejetatif olarak üreterek verimli bitkilerinin sayısını arttırırlar.
2. Tomurcuklanma
Tomurcuklanmayla üreme sırasında bir canlının vücudunda oluşan çıkıntılar ayrılarak yeni bir canlı oluşturur.
Bu üreme şekli de eşeysizdir. Oluşan yavru ana canlıyla aynı özellikte olur.
- Hidralar tomurcuklanmayla ürer.
- Deniz anası da aynı üreme şekline sahiptir.
- Sünger bitkisinde de tomurcuklanma görülür.
- Hamur mayasındaki bakteriler de tomurcuklanmayla üreme yapar. Bu sayede hamur yavaş yavaş kabarır.
3. Bölünerek Çoğalma
Tek hücreli canlıların mitoz bölünme geçirmesiyle iki yeni hücre oluşur. Bu da bir üreme anlamına gelmektedir.
Amip, paramesyum, öglena, bakteri gibi canlılar bölünerek eşeysiz üreme gerçekleştirir.
4. Rejenerasyon (Yenilenerek Üreme)
Yenilenerek üremede ana canlıdan kopan bir parça ayrılarak büyür ve yeni bir canlı oluşturur. Deniz yıldızı, planarya ve toprak solucanında görülen eşeysiz üreme çeşididir.
Yukarıda bahsedilen üreme türlerinin hepsi mitoz bölünmeyle gerçekleşir. Eşeysiz üremeyle çok karıştırılan bir kavram vardır. Bu da Yenilenmedir. Örneğin kertenkelenin kopan kuyruğu kendini tamamlar. Aynı şekilde deniz yıldızını bir parçasını koparırsak bu parça tekrar büyür. Bu olaylar üreme sayılmaz, yenilenme olarak adlandırılır. Çünkü kopan parçalar ölür.
Yazım yanlışı çok ama yinede güzel.
Teşekkürler.
Teşekkürler.
Bazı yazım hataları düzeltilmiştir.
Güzel